BLOG

Dowiedz się co jest naprawdę ważne.

Zmiany w prawie pracy już od 7 września 2019 r.

Co się zmienia?

Rok 2019 to rok w którym nastąpiły duże zmiany w prawie pracy. Już 7 września 2019 roku wchodzi Ustawa z dnia 16 maja 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw. Przepisy mają ułatwić pracownikom realizację ich uprawnień związanych m.in. z równym traktowaniem, ochroną osób korzystających z uprawnień rodzicielskich, mobbingiem, wydawaniem świadectw pracy i terminem przedawnienia roszczeń ze stosunku pracy.

Równe traktowanie a zakaz dyskryminacji (art. 113 i art. 183a §1 Kodeksu pracy)

Przepisy art. 113 i art. 183a § 1 Kodeksu pracy zawierają normy o charakterze antydyskryminacyjnym. Po zmianach każde nieuzasadnione obiektywnymi przyczynami nierówne traktowanie pracowników będzie uznane za dyskryminację.

W obecnym brzemieniu przepisów dyskryminację stanowi wyłącznie gorsze traktowanie pracownika ze względu na jakąś jego osobistą cechę lub właściwość niezwiązaną z wykonywaną pracą, przykładowo wymienioną w art. 183a § 1 Kodeksu pracy, bądź ze względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy. Nie jest natomiast dyskryminacją nierówność wynikająca z przyczyn innych niż uznane za dyskryminujące, nawet jeżeli pracodawca naruszył zasadę równego traktowania pracowników, określoną w art. 112 Kodeksu pracy. Konsekwencją dla pracownika jest więc aktualnie brak możliwości wniesienia w opisanej sytuacji roszczenia o odszkodowanie na podstawie art. 183d Kodeksu pracy.

Zmiany które niesie nowelizacja mają na celu opracowanie otwartego katalogu przesłanek których spełnienie będzie kwalifikowane jako dyskryminacja. Poprzez wykreślenie z przepisu zwrotu „a także bez względu na” od 7 września 2019 r. każde nieuzasadnione obiektywnymi przyczynami nierówne traktowanie pracowników będzie uznawane za dyskryminację. Oznacza to faktyczne zrównanie sytuacji pracownika poddanego „zwykłemu” nierównemu traktowaniu oraz dyskryminacji, a co za tym idzie – ci pierwsi również będą zwolnieni z obowiązku niebudzącego wątpliwości udowodnienia nierównego traktowania (przy czym nadal będą musieli wskazać podstawę nierównego traktowania) oraz będą mogli dochodzić roszczeń odszkodowawczych na zasadach określonych w Kodeksie pracy. Ta zmiana może skutkować większą ilością pozwów ze strony pracowników.

Uprawnienia rodzicielskie – zmiany  w prawie (art. 47, 50 § 5, 57 § 2, 163 § 3 i 177 § 5 Kodeksu pracy)

Na mocy zmian pracownicy (a także inni członkowie najbliższej rodziny, którzy zajmują się dzieckiem) zostają objęci ochroną przed wypowiedzeniem umowy w czasie urlopów związanych z rodzicielstwem. Wskazać należy, że z dniem 2 stycznia 2016 r., rozszerzono krąg osób uprawnionych do urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego, dzięki czemu pracownikowi-innemu członkowi najbliższej rodziny, przysługuje prawo do ww. urlopów w sytuacjach, gdy:

  • matka dziecka, będąca pracownicą albo ubezpieczoną (tj. osobą niebędącą pracownicą, objętą ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa, określonym w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych), legitymuje się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji;
  • matka dziecka, będąca pracownicą albo ubezpieczoną, przebywa w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne, ze względu na stan zdrowia uniemożliwiający jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem;
  • matka dziecka zmarła;
  • doszło do porzucenia dziecka przez matkę.

Dodatkowo, ww. osobom przyznano pozostałe prawa, takie jak przysługiwałyby rodzicom dziecka m.in. możliwość wykorzystania w całości urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po urlopie rodzicielskim czy macierzyńskim. Od 7 września 2019 r. pracownik – inny członek najbliższej rodziny wychowujący dziecko:

  • ma prawo do wynagrodzenia za cały okres pozostawania bez pracy w razie nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę, jeżeli podjął on pracę w wyniku przywrócenia do pracy (art. 47 Kodeksu pracy);
  • zyskał możliwość bycia przywróconym do pracy jeżeli wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas określony nastąpiło z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu takiej umowy (art. 50 § 5 Kodeksu pracy);
  • jest uprawniony do wynagrodzenia za cały czas pozostawania bez pracy w przypadku niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia, jeżeli podjął on pracę w wyniku przywrócenia do pracy (art. 57 § 2 Kodeksu pracy);
  • może wymagać udzielenia mu urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po urlopie macierzyńskim (art. 163 § 3 Kodeksu pracy);
  • jest objęty ochroną w postaci zakazu wypowiedzenia i rozwiązania mu umowy o pracę w okresie urlopu macierzyńskiego lub rodzicielskiego (art. 177 § 5 Kodeksu pracy).

Mobbing (art. 943 Kodeksu pracy)

Ustawa dodała w Kodeksie pracy art. 943, obligujący pracodawcę do przeciwdziałania mobbingowi. Ww. przepis definiuje to zjawisko oraz określa roszczenia, z jakimi może wystąpić pracownik, który padł ofiarą mobbingu. Z uwagi na wprowadzenie nowej definicji mobbingu pracodawcy powinni odpowiednio dostosować postanowienia regulaminu pracy.

Od 7 września 2019 r. pracownik będzie mógł zarówno żądać odszkodowania w razie rozwiązania umowy o pracę z powodu mobbingu jak i w razie wyrządzenia mu szkody w rezultacie stosowania mobbingu (niezależnie czy stosunek pracy nadal trwa czy też został rozwiązany przez pracodawcę).

Świadectwo pracy (dodanie § 14 oraz zmiana § 21 w art. 97 Kodeksu pracy)

Zmianie ulegnie także art. 97 § 1 Kodeksu pracy. W obowiązującym stanie prawnym pracodawca jest obowiązany niezwłocznie wydać pracownikowi świadectwo pracy, jeżeli nie zamierza nawiązać z nim kolejnego stosunku pracy w ciągu 7 dni od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniego stosunku pracy. Od 7 września 2019 r. pracodawca zgodnie z nowym brzmieniem przepisu obowiązany będzie wydać pracownikowi świadectwo pracy w dniu w którym następuje ustanie stosunku pracy, jeżeli nie zamierza nawiązać z nim kolejnego stosunku pracy w ciągu 7 dni od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniego stosunku pracy.

Nowelizacji ulegnie również art. 97 § 21 Kodeksu pracy, który obecnie stanowi, iż pracownik może, w ciągu 7 dni od otrzymania świadectwa pracy, wystąpić z wnioskiem do pracodawcy o sprostowanie świadectwa. W razie nieuwzględnienia wniosku pracownikowi przysługuje, w ciągu 7 dni od zawiadomienia o odmowie sprostowania świadectwa pracy, prawo wystąpienia z żądaniem jego sprostowania do sądu pracy. Od 7 września 2019 r. pracownik będzie miał 14 dni na wystąpienie do pracodawcy z wnioskiem o sprostowanie świadectwa pracy oraz skierowanie żądania do sądu o jego sprostowanie. Pracodawcy powinni więc zaktualizować odpowiednio wzór stosowanego świadectwa pracy, bowiem w jego treści znajduje się pouczenie, które wskazuje te terminy.

Przedawnienie roszczeń z stosunku pracy (art. 292 Kodeksu pracy)

Od 7 września zmienia się również art. 292 Kodeksu pracy. W obecnym stanie był dość nieprecyzyjny bowiem nie dawał odpowiedzi na pytanie czy sąd pracy powinien uwzględnić zarzut przedawnienia na wniosek strony czy z urzędu. Nowe przepisy wprost wskazują, iż  jeśli dana strona zamierza powołać się na przedawnienie roszczenia, musi podnieść w sprawie zarzut przedawnienia.

Aby przygotować się na powyższe zmiany pracodawca powinien:

  • Zweryfikować i zaktualizować treść obowiązujących procedur i polityk dotyczących przeciwdziałaniu dyskryminacji i mobbingowi.
  • Zweryfikować i zaktualizować treść regulaminu pracy w zakresie przeciwdziałania dyskryminacji i mobbingowi.
  • Zaktualizować wzór świadectwa pracy wraz ze wskazaniem odpowiedniego 14 dniowego terminu na wystąpienie do pracodawcy z wnioskiem o sprostowanie świadectwa pracy oraz skierowanie żądania do sądu o jego sprostowanie.

Powyższe zmiany w prawie, które zaczną obowiązywać już niedługo oceniamy pozytywnie mimo, iż są one niewielkie to zobowiązują pracodawców do aktualizacji regulaminu pracy, procedury antymobbingowej jak i wzoru świadectwa pracy.

Warto ten proces rozpocząć już dziś!